මොළයේ නීරෝගී,ධනාත්මක හා නිසි ක්‍රියාකාරීත්වය පුද්ගලයාගේ මානසික මෙන්ම කායික යහපැවැත්මට ද බෙහෙවින් ඉවහල් වෙයි. ඔබේ මොළය හා බුද්ධිය වර්ධනය වීම සඳහා හිතකර ප්‍රතිලාභ දෙන විද්‍යාත්මකව පවා ඔප්පු කර ඇති අපූරු උපක්‍රම හා උපදෙස් එකතුවක් ගැනයි අද ඔබව දැනුවත් කරන්නේ
ලිවීම ලිවීම බුද්ධිය වඩවන ක්‍රියාකාරකමක් බව හඳුන්වනවා.ලිවීම (ලියාතැබීම) මඟින් ඔබට වඩාත් වැදගත් දේවල් මොනවාදැයි හඳුනාගැනීමටත්,වඩාත් පහසුවෙන් දේවල් මතකයේ තැන්පත් කරගැනීමටත් වගේම මනසේ සිතිවිලි මනාව පෙළගස්වාගැනීමටත් උපකාරී වෙනවා.එය එක් ආකාරයකින් ඔබේ තර්කණය හා විශ්ලේෂණ කුසලතා වැඩිදියුණු වීමට ද සහය වෙන හොඳ අභ්‍යාසයක් ලෙසත් හඳුන්වන්නට හැකියි.එමෙන්ම මින් ඔබේ නිර්මාණශීලිබව ද වැඩිදියුණු වෙයි.දිනපොත් සටහන් කිරීම,කවි,කතන්දර,නවකතා,කෙටිකතා,තිර පිටපත් ආදි නොයෙකුත් ආකාරවලින් ලිවීම සිදුකළ හැකියි. ඔබ ලියන දේවල් අන් අය කියවන්නම අවශ්‍ය නැහැ.ඒ නිසා ඒ ගැන වද නොවී ඔබේ මනසට එන දේවල් සටහන් කරන්න පුරුදුවෙන්න.
භාවනා කිරීම දෑස් පියාගෙන හුස්ම ඉහළට ගැනීම හා පහතට හෙළීම ගැන පමණක් අවධානය යොමුකරන්න. මෙය ඔබට අනුගමනය කළ හැකි සරලම භාවනා ක්‍රමයක්.බුදුදහමේ මෙය ආනාපානසතිය ලෙස ද මෙය හඳුන්වනවා.මනස ඒකාග්‍රකරගැනීම ඔබේ නීරෝගිබව වර්ධනය වීමට ඉවහල් වෙනවා.දිනකට මිනිත්තු 10-15ක් පමණ භාවනා කිරීමෙන් මනසට මෙන්ම ගතට ද හොඳ සැහැල්ලුවක් දැනෙයි.
හෘද සෞඛ්‍ය ගැන සැලකිලිමත්වන්න හෘදයේ නීරෝගීබව ඔබේ මොළයේ නීරෝගිබව ආරක්ෂා වීමට බෙහෙවින් වැදගත් වෙයි.හෘදයේ සිට මොළය දක්වා රුධිරය ගෙන යන්නේ රුධිර ධමනි වලින්.කෙසේවෙතත් අධි රුධිර පීඩනය, අධි කොලෙස්ටරෝල් මට්ටම්,දුම්පානය කිරීම,දියවැඩියාව,ස්ථූලතාව වැනි හේතු මෙම නීරෝගි රුධිර සංසරණ ක්‍රියාවලියට අහිතකරව බලපායි.එමෙන්ම මොළය වෙත ඇති රුධිර සැපයුම අඩාල වීමෙන් ස්නායුපරිහාණී රෝග වර්ධනය වීමේ අවදානම ද වඩාත් ඉහළ යයි.ධමනි තුළ මේදමය ද්‍රව්‍ය තැන්පත් වී ඒවා ඝන හා ප‍ටු වීම ධමනි සිහින් වීමේ රෝගයයි (atherosclerosis).මේ හේතුවෙන් මොළයේ පටක වෙත අවශ්‍ය පෝෂණය සපයන රුධිරය ප්‍රමාණවත් ලෙස නොලැබී මස්තිශ්ක ආඝාතය (අංශබාගය) වැනි ගැටලු මතුවී මොළයට හානිවිය හැකියි. මේද බහුල ආහාර පාන වලින් වළකින්න, හෘද සෞඛ්‍යට හිතකර එළවළු, පලතුරු, ධාන්‍ය ,ඔමේගා-3 මේද අම්ල බහුල මාලු වර්ග ආහාරයට එක්කරගන්න.මත්පැන් දුම්වැටි භාවිතය අත්හරින්න. නීරෝගි ජීවන රටාවක් ගත කරන්න.
‘පවර් නැප්’ හෙවත් කෙටි නින්ද ඉදිරිසතිය අලුත් වැඩක් නිසා කාර්යබහුල වීමට නියමිතයි නම් ඊට කලින් හොඳ විවේකයක් ගන්න අමතක නොකරන්න.මනස වෙහෙසවීමට අවශ්‍ය ව්‍යාපෘති කාර්යක හෝ වෙනත් වැඩකටයුත්තක නිරත වීමට පෙර මිනිත්තු 45-60ක් පමණ කෙටි නින්දක් ලබාගැනීම පුද්ගලයාගේ කාර්යක්ෂමතාව හා ඵලදායිතාව වැඩිවීමක් පෙන්නුම් කරන බව අධ්‍යයන ඇසුරෙන් පෙන්වාදෙනවා.මතක ශක්තිය වැඩිදියුණු වීමට හොඳ නින්දක් ලැබීම ඉතා වැදගත් බව විද්‍යාඥයින් පෙන්වාදෙනවා.යම් අලුත් දෙයක් ඉගෙනගත් පසු කෙටි වෙලාවක් නිදාගැනීමෙන් එය මතකයේ රැ‍ඳෙන ප්‍රවණතාව වැඩිබව ඇතැම් පර්යේෂකයින් අධ්‍යයනය කරමින් සිටිනවා.
මොළයේ නීරෝගිබව වැඩිකරවන ආහාර පාන පරිභෝජනය කිරීම එළවළු, පලතුරු සහ ධාන්‍ය වලට අමතරව ඖෂධීය කුළුබඩු වර්ග ද ඔබේ ආහාර වේලට එක්කරගන්න.ඒවායේ සිරුරට හිතකර ප්‍රතිඔක්සිකාරක හා ප්‍රතිප්‍රදාහක සංඝටක බහුලයි.මෙම ගුණාංග වලින් මොළයේ සෛල පරිහාණියට ලක්වන ඩිමෙන්ෂියා (මතකය අමතකව යාමේ රෝගයකි) වැනි තත්වයන්ගෙන් ආරක්ෂාව ලැබෙයි.කර්කියුමින් නම් ප්‍රබල සංඝටක අඩංගු වදකහ මීට හොඳ උදාහරණයකි.ඒවා මඟින් ඇල්සයිමර්ස් වැනි රෝග අවදානම් අවම කරවන බව අධ්‍යයන පෙන්වාදෙයි. කුරුඳු, ඉඟුරු,කරාබු නැටි,ගම්මිරිස්,සුදුලූනු වැනි කුළුබඩු,ඔමේගා-3 මේද අම්ල බහුල ආහාර පාන (සැමන්, සාඩින් වැනි මාලු) , හණ ඇට , පලා වර්ග,බිත්තර, ඩාක් චොකලට් ද ගුණදායීය.
හොඳ විනෝදාංශයක් ඇතිකරගැනීම ප්‍රෙහේළිකා විසඳීම,මාහ්ජෝං වගේ ක්‍රීඩා විනෝදයි වගේම බුද්ධි වර්ධනයට ද හිතකරයි.නර්ථනය, වාදනය , ක්‍රීඩා,ඡායාරූපකරණය හා සංස්කරණය හෝ භාෂාවක් වැනි අලුත් දෙයක් ඉගෙන ගැනීම ඔබේ මොළයේ වර්ධනයට ඉතා හොඳ බව පෙන්වාදෙනවා.අලුත් දේවල් ඉගෙන ගන්නා විට මොළයේ අවධානය, සාවධානබව සහ මතකශය වැනි ක්‍රියාකාරීත්වයන් වැඩිදියුණු වෙයි.ඔබ ඉගෙන ගත් අලුත් දෙයක් තවත් කෙනෙකුට ඉගැන්වීම එම විෂය පහසුවෙන්ම ඉගෙන ගැනීමට තිබෙන හොඳම ක්‍රමයක්.ඒවගේම නිතර පුහුණුවීමෙන් ද ඔබේ කුසලතා වැඩිදියුණු වෙයි.
සමාජශීලිබව සමාජයේ අන් අය සමඟ ඇසුරු කිරීමට ලැබෙන විට මොළය වඩාත් හොඳින් ක්‍රියාත්මක වෙන බව මනෝවිද්‍යාඥයින් පෙන්වාදෙනවා. සංවාද හරහා ඔබේ සිතීමේ හැකියාව,සැලසුම් කිරීම, තර්ක කිරීම, තීරණ ගැනීම වැනි හැකියා ඉස්මතු කරවන අවස්ථා එලඹෙයි.සමාජ සම්බන්ධතා මානසික අවපීඩනය, හුදකලාබව වැනි හැඟීම් ඇතිවීම වළක්වාගැනීමට සහය වෙයි. ව්‍යායාම මධ්‍යස්ථානයකට යාම, සමාජ සේවා වල යෙදීම, නෑදෑ හිතමිතුරන් හා දුරකථනයෙන් හෝ සම්බන්ධ වීම,අලුත් යමක් ඉගෙන ගැනීමට පන්තියකට සහභාගී වීම, සමිති සමාගම් වලට සම්බන්ධ වීම වැනි සාමූහික ක්‍රියාකාරකම් ඔබේ සමාජශීලිබව වැඩිකරගැනීමට අවස්ථා සලසයි.
ව්‍යායාම කිරීම මනස සහ කය එකිනෙක හා අන්තර්සම්බන්ධතා පවත්වයි.කායික නීරෝගිබව මොළයේ යහපැවැත්ම උදෙසා ප්‍රතිලාභ දෙයි.නිතිපතා ව්‍යායාම වල යෙදීම මොළයේ නීරෝගිබවට හිතකර බව පෙන්වාදෙන්නේ මේ හේතුව නිසයි.මතක් ශක්තිය හා ප්‍රජානන කුසලතා (cognitive skills) වර්ධනය වීමට සහය වෙයි.ධමනි නිරෝගී කරමින් මොළය වෙත ඇති රුධිර සංසරණය ක්‍රමවත් කරයි.කඳු නැගීම, පිහිනීම, දිවීම සහ වෙනත් ක්‍රීඩා වලට අමතරව ඒරොබික්, යෝගා, සුම්බා වැනි අභ්‍යාස ක්‍රම වල නිරතවීමෙන් සිරුරට හොඳින් ව්‍යායාම ලැබෙයි.
නිවැරදි ශරීර ඉරියව් අනුගමනය කරන්න වාඩි වෙන විට හෝ සිටගන්න විට කඳ සෘජුව තබාගැනීම රුධිර ගමනාගමනය හා මොළය වෙත ඇති රුධිර සැපයුම ක්‍රමවත්ව සිදුවීමට ඉතා වැදගත් වෙයි.නිදන විට උඩු අතට හැරී හෝ පැත්තකට හැරී නිදන්න.මින් ඔබේ කශේරුකාවට ඇතිකරන පීඩනය අඩුය.සිරුරේ සමබරතාව වැඩිකරගැනීමට අභ්‍යාස වල යෙදෙන්න.මේ සඳහා යෝගා ආසන වඩාත් ප්‍රතිඵල සහගතයි.ඔබ අධි බර පුද්ගලයෙක් නම් ඔබේ බර අඩුකරගැනීමට උත්සහ කරන්න.
චිත්‍ර ඇඳීම සහ ක්‍රීඩා වල යෙදීම චිත්‍ර අඳින්න හැකියාවක් තිබීමටම අවශ්‍ය නැහැ.හිස් කඩදාසියක ඔබ කැමති දෙයක් චිත්‍රයට ගන්න. මින් ඔබේ මනසට හොඳ සැහැල්ලුවක් ලැබෙයි.නිර්මාණශීලිබව අවදි වෙයි.සුඩොකු,චෙස්, ස්ක්‍රැබල් (වචන ආශ්‍රිත ක්‍රීඩාවක්),ට්‍රිවියා වැනි ක්‍රීඩා වල යෙදීමෙන් මනසේ තියුණු බව වැඩිදියුණු වෙයි. මනස උත්තේජනය වෙයි.
කෝපි පානය කරන්න කෝපි පානය කිරීම පුද්ගලයාගේ ප්‍රජානන ක්‍රියාකාරීත්වයන් වැඩිදියුණු වීමට කෙටි කාලීන සහයක් ලබාදෙන බව අධ්‍යයන මඟින් පෙන්වාදෙයි.විශේෂයෙන්ම කෝපි මඟින් නිදිමත ගතිය දුරුකර ඔබේ සාවධානබව වැඩිකරවයි.පුද්ගලයාගේ ප්‍රතිචාර දැක්වීම් හා තර්කණය කෙරෙහි ද ප්‍රතිලාභ දෙයි.කෙසේවෙතත් කෝපි පානයෙන් ලැබෙන මෙම ප්‍රතිලාභ ස්ථීර නැහැ.එනම් ශරීරගත වූ කැෆේන් ප්‍රමාණය අවසන් වන තුරු පමණක් එම බලපෑම් පවතියි.කෙසේවෙතත් අධික ලෙස කැෆේන් පානය කිරීම ද අහිතකර බව ඔබ මතක තබාගැනීම වැදගත්ය.
හොඳ නින්දක් ලබාගන්න ප්‍රමාණවත් නින්දක් නොලැබීම ඔබේ මතක ශක්තිය දුර්වල වීම, මනසේ ඒකාග්‍රතාව අඩුවීමට සහ මනසේ වියවුල්කාරි ස්වභාවයට හේතුවිය හැකියි.මොළයේ ක්‍රියාකාරීත්වයන් සමබර වීමට, වැඩිදියුණු වීමට හා ප්‍රකෘතිමත් වීමට දිනපතාම හොඳ නින්දක් ලබාගැනීම ඉතා වැදගත්.දිනපතා එකම වෙලාවක් නින්දට යාමටත් අවදි වීමටත් පුරුදු වන්න.නින්දට පෙර මනස සන්සුන් කරගන්න උත්සහ කරන්න. පැය 7-8ක නින්දක් ලැබීමට උත්සහ කරන්න.
හිරු එළියට මද වෙලාවක් නිරාවරණය වන්න හිරු එළියට නිරාවරණය වීමේදි අපේ සිරුරේ විටමින් D නිපදවෙයි. විටමින් D යනු මොළයේ ක්‍රියාකාරීත්වය වැඩිදියුණු වීමට ඉතා වැදගත් වන පෝෂකයකි.ඒවා මඟින් මොළය වියපත් වීම මන්දගාමී කරවයි.උදෑසන කාලයේ හිරු එළියට මිනිත්තු කිහිපයක් පමණ නිරාවරණය වෙන්න.විටමින් D බහුල ආහාර පාන සහ වෛද්‍ය නිර්දේශ යටතේ විටමින් D සප්ලිමන්ට් වර්ග භාවිත කිරීමට ද ඔබට හැකියි.
උදෑසන ආහාර වේල මග නොහරින්න කෙටි කාලීන මතකය සහ අවධානය වැඩිදියුණු වීම කෙරෙහි උදෑසන ආහාර වේල ලබාගැනීමේ පුරුද්ද සෘජු බලපෑමක් පෙන්නුම් කරන බව අධ්‍යයන පෙන්වාදෙයි.උදෑසන ආහාර වේල මග හරින දරුවන්ට සාපේක්ෂව උදෑසන ආහාර වේල ලබාගන්නා දරුවන් තම පාසල් වැඩ කටයුතු වලදී ප්‍රශස්ත කාර්යසාධනයක් පෙන්නුම් කරන බව පෙන්වාදෙනවා.උදෑසන ආහාර වේල සඳහා අධික කැලරි ප්‍රමාණයක් ඇති දේවල් එක්කර නොගන්න.ඉන් ඔබේ මානසික ඒකාග්‍රතාවට බලපෑම් ඇතිවිය හැකි. බර ආහාර වේලක් ගැනීමෙන් උදෑසන පටන්ම නිදිමත ඇතිවිය හැකියි.
මනසට නිදහසේ ගමන් කිරීමට ඉඩ දීම මෙය පුද්ගලයාගේ නිර්මාණශීලීබව සහ ගැටලු විසඳීම වැනි හැකියා වැඩිදියුණු වීමට රුකුල් දෙන උපක්‍රමයක් බව පෙන්වාදෙයි.
ඇස් එහා මෙහා කරකවන්න ඇස් සහ මොළය එකිනෙක සම්බන්ධ වී තිබෙයි.තත්පර 30ක් පමණ ඔබේ ඇස් වමට හා දකුණට මාරුවෙන් මාරුවට කරකවන්න.මෙය ඔබේ බුද්ධියට ඉතා හිතකර බව ඇතැම් අධ්‍යයන මඟින් පෙන්වාදෙයි.
